Bakının rus-erməni işğalından azad edilməsindən 105 il otür

Sentyabrın 15-də Bakının rus-erməni hərbi birliklərindən azad edilməsinin 105-cü ildönümü tamam olur.

 

1918-ci il sentyabrın 15-də Nuru Paşanın rəhbərlik etdiyi Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) milli ordusu Bakını azad edib.

Bundan sonra 1918-ci il mayın 28-də elan edilən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti Gəncədən Bakıya köçüb.

Bakının azadlığı uğrunda döyüşlərdə minə yaxın türk əsgər və zabiti, beş min Azərbaycan vətəndaşı həlak olub.

Bakıda hakimiyyət AXC hökumətinin əlinə keçsə də, Qarabağ bir müddət ermənilərin nəzarətində qalıb. Qafqaz İslam Ordusunun bir hissəsi regiona göndərilib, Nuru Paşa isə yerlərdə hissələrə rəhbərlik etmək üçün Ağdama gedib. Tezliklə onun rəhbərlik etdiyi ordu Şuşaya daxil olub və Azərbaycan bayrağını şəhərin üzərində qaldırıb.

Bakının azad edilməsi ilə əlaqədar olaraq Türkiyənin hərbi naziri Ənvər Paşanın Xəlil Paşa və Nuru Paşaya göndərdiyi teleqramda deyilir: “Böyük Turan imperatorluğunun Xəzər kənarındakı zəngin bir qonaq yeri olan Bakı şəhərinin zəbti xəbərini böyük bir sevinc və məmnunluqla qarşıladım. Türk və islam tarixi sizin bu xidmətinizi unutmayacaq. Qazilərimizin gözündən öpür, şəhidlərimizə fatihələr ithaf edirəm”.

Hər il sentyabrın 15-də Azərbaycan ictimaiyyəti, ictimai-siyasi təşkilatlar, Türkiyənin Bakıdakı səfirliyi Şəhidlər Xiyabanını və Türk şəhidliyini ziyarət edir.

Müsavat Partiyasının başqanı Arif Hacılı Azərbaycan və Türkiyə xalqlarını bayram münasibətilə təbrik edib.

Təbrikdə deyilir:

“15 sentyabr Azərbaycan dövlətçilik tarixinin ən önəmli günlərindən biridir.

15 sentyabr tariximizə Bakının işğaldan azad edilməsi günü kimi daxil olsa da əslində o zaman qazanılan qələbə nəticəsində yalnız Bakı yox, Azərbaycan ərazilərinin böyük bir hissəsi bolşevik-daşnak işğalından azad edildi.

…Şaumyanın rəhbərlik etdiyi, əsasən bolşevik-daşnak nümayəndələrindən ibarət olan Bakı Kommunası 1918-ci ilin baharında yalnız Bakını yox, Quba, Şamaxı da daxil olmaqla Azərbaycanın böyük ərazilərini işğal etmişdi. Bu ərazilərdə türk-müsəlman qırğınları törədilmiş, etnik təmizləmə siyasəti aparılmışdı.
10 minlərlə insanın qətlə yetirildiyi regionlardan qaçqın düşmüş milyonadək soydaşımız Ucar-Yexlax istiqamətində müvəqqəti sığınacaq tapmağa məcbur olmuşdu.

Belə bir şəraitdə Azərbaycan Milli Şurasının sədri, Müsavat Başqanı M.Ə. Rəsulzadə və Osmanlı İmperiyasının hərbi naziri Ənvər Paşa arasında əldə olunan razılığa əsasən Azərbaycan və Şimali Qafqazda yaşayan türklərin və bütün müsəlmanların xilası naminə Nuru Paşanın komandanlığı altında Qafqaz İslam Ordusu yaradıldı.

Azərbaycanda yerli əhali tərəfindən yardım edilən və sıraları artırılan bu ordu cəmi 3 ay ərzində Gəncədən Bakıyadək irəliləyərək Azərbaycan ərazilərini işğaldan azad etdi.
Azərbaycan hökuməti Bakıya köçdü. Cənubi Qafqazın əksər hissəsini təşkil edən 114 min kv.km ərazidə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hakimiyyəti bərqərar oldu.

Elə bir Azərbaycan dövləti quruldu ki, hətta bolşevik işğalından sonra bu dövləti tam olaraq məhv edib sıradan çıxarmaq mümkün olmadı…

15 sentyabr dövlətçilik tariximizin, eyni zamanda Azərbaycan -Türkiyə qardaşlığının şərəfli bir səhifəsidir.

Bu baxımdan 15 sentyabr yalnız yeni dərs ilinin başlanması ilə əlaqədar bilik günü yox, həm də Azərbaycan-Türkiyə dövlətlərinin, xalqlarının birlik günüdür.

Bütün Azərbaycan xalqını Bakının işğaldan azad edilməsinin 103-cü ildönümü və Azərbaycan-Türkiyə xalqlarının dostluq, qardaşlıq günü, BİRLİK GÜNÜ münasibəti ilə təbrik edirəm”.

 

Basta